Beskid Śląski.

Beskid Śląski (czes. Slezské Beskydy, 513.45) – pasmo górskie, stanowiące część Beskidów Zachodnich. Jest mezoregionem wchodzącym w skład prowincji Karpat Zachodnich. Najwyższymi szczytami Beskidu Śląskiego są Skrzyczne (1257 m n.p.m.) i Barania Góra (1220 m n.p.m.), natomiast dla części czeskiej Czantoria Wielka (995 m n.p.m.).

Beskid Śląski graniczy z Beskidem Śląsko-Morawskim na zachodzie, Beskidem Żywieckim na południowym wschodzie, Kotliną Żywiecką na wschodzie, Beskidem Małym na północnym wschodzie i Pogórzem Śląskim na północy.

Do 1968 roku góry leżące na zachód od rzeki Olzy zaliczano do Beskidu Śląskiego, potem zaś wyodrębiono je jako Beskid Śląsko-Morawski. Granicą pomiędzy Beskidem Śląskim a Śląsko-Morawskim jest Przełęcz Jabłonkowska oraz doliny spływającego spod przełęczy na północ potoku Osetnica (czes. Osetnice) i rzeki Olzy.

Na terenie Słowacji granicą między Beskidem Śląskim a Beskidem Żywieckim (w nomenklaturze słowackiej: Beskidami Kisuckimi) jest spływająca spod Przełęczy Zwardońskiej Skaliczanka, w dolnym biegu nosząca nazwę Czernianki.

Na terenie Polski granicą pomiędzy Beskidem Śląskim a Beskidem Żywieckim jest Przełęcz Zwardońska, potok Czerna, a następnie Soła. Granicą pomiędzy Beskidem Śląskim a Beskidem Małym jest Brama Wilkowicka, a dalej na północy rzeka Biała. Pomiędzy Bramą Wilkowicką a doliną Soły poniżej Węgierskiej Górki Beskid Śląski sąsiaduje od wschodu z Kotliną Żywiecką.

Biorąc pod uwagę krainy historyczne, większa część Beskidu Śląskiego (części zachodnia, centralna i północna) wchodzi w obszar Górnego Śląska (a dokładniej Śląska Cieszyńskiego). Części wschodnia i południowo-wschodnia to tereny Małopolski (a konkretniej tzw. ziemi żywieckiej lub Żywiecczyzny). Zupełnie niewielki fragment południowy (na południe od głównego wododziału karpackiego) wchodził w skład tzw. ziemi czadeckiej.

Pasma górskie

Beskid Śląski składa się z dwóch rozciągniętych południkowo pasm górskich, rozdzielonych doliną rzeki Wisły. Na zachodzie znajduje się Pasmo Czantorii, natomiast na wschodzie Pasmo Baraniej Góry, zwane też czasem Pasmem Wiślańskim.

Pasmo Czantorii, znacznie mniejsze i bardziej rozbudowane od Wiślańskiego, ograniczone jest doliną rzeki Olzy od zachodu oraz Wisły od wschodu. Jego grzbietem przebiega granica państwa. Pasmo Wiślańskie odchodzi od głównego grzbietu Beskidu Śląskiego, biegnącego między dolinami Olzy i Czadeczki, a w granicach Polski – od granicy państwa na zachodzie po przełęcz Zwardońską na wschodzie. W paśmie tym wyróżnić można grupę Baraniej Góry, masyw Skrzycznego, Pasmo Równicy oraz grupę Klimczoka z Szyndzielnią i in.
Najwyższymi wzniesieniami Beskidu Śląskiego są: Skrzyczne (1257 m) i Barania Góra (1220 m). Na stokach Baraniej Góry znajdują się źródła naszej największej rzeki – Wisły.

Na Terenie Beskidu Śląskiego znajduje się wiele znanych miejscowości letniskowych m.in.: Ustroń, Wisła, Szczyrk, Brenna, Bystra, Jaworze i Istebna.
Klimat odznacza się dość dużą zmiennością pogody. Wiatry, wiejące przeważnie z kierunku północno-zachodniego, przynoszą dużą ilość opadów. Najpiękniejsza pogoda ustala się jesienią, szczególnie we wrześniu i październiku.

Długie grzbiety Beskidu Śląskiego urozmaicone są malowniczymi polanami i halami szczytowymi, z których roztaczają się rozległe panoramy. Do najbardziej widokowych należy pasmo graniczne ciągnące się od Czantorii do Stożka oraz pasmo Równicy, Błatniej i grzbiet Starego Gronia. Panoramy z Czantorii i Cieślara obejmują cały Beskid Śląski, a nawet góry poza jego granicami, podobnie zresztą jak panoramy z Błatniej, Skrzycznego, Malinowskiej Skały lub Równicy. Widoki z Ochodzitej, Tynioka, Skrzycznego i Malinowskiej Skały obejmują ponadto najładniejsze partie Beskidu Wysokiego z Babią Górą jako centralnym punktem orientacji terenowej. Przy dobrej pogodzie podziwiać stąd można szczyty Tatr, oddalone od Malinowskiej Skały o około 100 km w linii prostej.

Atrakcje turystyczne Beskidu Śląskiego

Do atrakcji turystycznych Beskidu Śląskiego należą przede wszystkim jego walory krajobrazowe oraz interesująca fauna i flora. Wsie Istebna, Koniaków, Jaworzynka i Brenna, to ciekawy i dobrze zachowany region folklorystyczny. Ujrzeć tu można strój górali śląskich, usłyszeć starą gwarę ludową, muzykę, pieśni i tańce oraz poznać miejscowe zwyczaje i obrzędy.

Na obszarze Beskidu Śląskiego rośnie wiele gatunków roślin chronionych. Znajduje się tu kilka rezerwatów przyrodniczych i krajobrazowych oraz wiele pomników przyrody. Spośród ważniejszych wymienić należy:

rezerwat „Barania Góra”
rezerwat cisowy „Zadni Gaj” w Cisownicy
„Góra Tuł” w Lesznej
„Kopce” w Marklowicach
„Skały Grzybowe” w dolinie Białej Wisełki
skały pod szczytem Kiczor
skały na Kobylej
skały w rejonie Malinowskiej Skały

Klimat

Klimat Beskidu Śląskiego odznacza się dużą zmiennością pogody. Wynika to z faktu, że Beskid Śląski rozciąga się na granicy między wilgotnym klimatem morskim Europy zachodniej, a suchym Europy wschodniej. Wiatry, wiejące przeważnie z kierunku północno – Najpiękniejsza pogoda ustala się jesienią, szczególnie we wrześniu i październiku.

Skrzyczne jest najwyższym szczytem Beskidu Śląskiego. Dzięki charakterystycznej, wyniosłej sylwetce i stromym zboczom, a także za sprawą umieszczonego na wierzchołku nadajnika RTV jest też górą doskonale rozpoznawalną i widoczną z wielu kilometrów.

Najwyższe szczyty Beskidu Śląskiego

Wznoszące się na wysokość 1257 m n.p.m. Skrzyczne położone jest na północno-wschodnim krańcu Beskidu Śląskiego, tuż nad Kotliną Żywiecką. Masyw ten stanowi północne zwieńczenie pasma Baraniej Góry i na południowym-zachodzie graniczy ze szczytem Małego Skrzycznego (1211 m n.p.m.), a na północy opada ku Przełęczy Siodło (742 m n.p.m.).
Jak na warunki beskidzkie, Skrzyczne jest górą wyjątkowo stromą. Nachylenie wschodnich stoków osiąga nawet 45 stopni, a cały masyw wznosi się nad obniżenie Kotliny Żywieckiej na wysokość ponad 800 m. Na zboczach Skrzycznego znajduje się ponad 20 jaskiń. Największą jest Jaskinia Pajęcza, położona w rejonie hali Jaworzyna na wysokości ok. 1075 m n.p.m. Długość jej korytarzy wynosi 61 m. Stoki góry są zalesione, a szczyt stanowi wspaniały punkt widokowy na Beskid Żywiecki, Mały i Wyspowy.

Barania Góra – kopulasty szczyt w południowo-wschodniej części Beskidu Śląskiego, drugi pod względem wysokości (1220 m). Na Baraniej Górze znajduje się wieża widokowa, z której podziwiać można malowniczy górski krajobraz.

Roślinność

Podstawowym budulcem geologicznym Beskidu Śląskiego jest flisz karpacki z występującymi na kopulastych grzbietach formami piaskowca godulskiego, Magurskiego lub istebniańskiego. Beskid Śląski jest silnie zalesiony. Występują tu w większości lasy szpilkowe, choć spotkać można także kolonie drzew liściastych. Świerki i jodły stanowią około 70% drzewostanu rosnących tu lasów. W rejonie Istebnej, w dolinie potoku Bystrego, rezerwat przyrody „Bystry” obejmuje drzewostan świerkowy o wysokości około 50 m, który należy do najlepiej zachowanych drzewostanów świerkowych w Europie. Lasy bukowe występują obok świerkowych dość często w rejonie Równicy, Orłowej i w paśmie Czantoria – Stożek oraz w okolicy Brennej. Ponadto występują tu paprocie, widłaki, fiołki, storczyki, a także należące do rzadkości okazy wawrzynka wilczełyko, tojada mocnego oraz przetacznika górskiego. Ważne dla Europy gatunki roślin: obuwik pospolity,
widłoząb zielony, tojad morawski, tocja karpacka.

Zwierzęta

Na stokach Baraniej Góry i Kiczory żyją liczne gatunki zwierząt, których najwybitniejszym przedstawicielem jest jeleń karpacki. Na ścieżkach leśnych zobaczyć można często sarny. Zwierzęta zamieszkujące Beskidy to przede wszystkim jelenie, sarny, dziki, lisy, kuny, borsuki, niedźwiedzie, wilki, rysie, żbiki. Z drapieżników stałymi mieszkańcami beskidzkich lasów są z mniejszych ssaków wiewiórki i popielice z rodziny koszatek. Wśród ptaków spotkać można rzadkie już głuszce, będące pod ochroną, które gnieżdżą się w starych drzewostanach zlewiska potoków Malinki oraz Białej i Czarnej Wisełki, a także myszołowy, jastrzębie, krogulce. Leśne ptactwo najczęściej reprezentują przedstawiciele takich gatunków jak: dzięcioł czarny, dzięcioł pstry, kukułka, a nad potokami zimorodek lazurowy. Z gadów najczęściej spotkać można żmiję zygzakowatą i zaskrońca, z płazów salamandrę. W potokach beskidzkich żyją pstrągi strumieniowe, chronione w rezerwatach pstrągowych w wodach Czarnej i Białej Wisełki oraz Malinki. W zbiornikach wodnych Beskidów występują karpie, karasie, leszcze. Dodatkowo żyje tu około 3000 gatunków bezkręgowców, z których najliczniejsze są chrząszcze i błonkówki, motyle, muchówki, niesporczaki i mięczaki. Ważne dla Europy gatunki zwierząt: traszkę karpacką, traszkę grzebieniastą, kumak górski, minóg strumieniowy – ryba, brzanka – ryba, głowacz białopłetwy – ryba, czerwończyk nieparek – bezkręgowiec, pachnica dębowa * – bezkręgowiec, kozioróg dębosz – bezkręgowiec, biegacz urozmaicony – bezkręgowiec, bocian czarny, jarząbek, puchacz, sóweczka, puszczyk uralski, zimorodek, dzięcioł zielonosiwy, dzięcioł czarny, dzięcioł średni, dzięcioł białogrzbiety, dzięcioł trójpalczasty, muchołówka białoszyja – ptak, muchołówka mała,
gąsiorek – ptak, cietrzew (podgatunek kontynentalny), mopek – ssak, nocek orzęsiony – ssak, nocek Bechsteina – ssak.

Zdjęcie: Kblnk brngr wgrskgrk 18jun06 017„. Licencja: Domena publiczna na podstawie Wikimedia Commons