Cerkiew grekokatolicka p.w. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy w Kowalówce, Roztocze.

Wieś Kowalówka leży na szlaku architektury drewnianej województwa podkarpackiego. Wies założono w latach 80. XVIII w. w ramach kolonizacji józefińskiej pod nawą Freifeld. We wsi znajduje się cerkiew drewniana, wzniesiona w 1767 r. na planie krzyża, jednokopułowa. Po 1947 r. nieczynna, obecnie użytkowana przez kościół rzymsko-katolicki. Drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy. Obecnie kościół rzymsko-katolicki pw. Narodzenia NMP.
Jest ona historycznie związana z Żukowem, ale znajduje się w granicach administracyjnych Kowalówki. Dlatego też przedstawiona została jako zabytek tej wsi. Jedna z pierwszych cerkwi wzmiankowana była w 1531r., zniszczyli ją prawdopodobnie Tatarzy. Kolejną wzniesiono w 1767r. Pierwotnie założona była na planie trójdzielnym, z dominującą nawą. Do kwadratowej nawy dobudowano ramiona, zamknięte trójbocznie i przykryte dachami dwuspadowymi. Prezbiterium i babiniec są niższe od nawy. Przy babińcu znajduje się ganek z daszkiem dwuspadowym. Nawa przykryta jest obszerną kopułą zrębową na wysokim tamburze, pokrytą blachą i zwieńczoną pozorną latarnią w formie ośmiobocznej wieżyczki. Jako datę budowy obecnie istniejącej cerkwi przyjmuje się rok 1767 lub 1786 (ale również 1764 i 1768). W pocz. XIX w. stan cerkwi pogorszył się tak znacznie, że w 1813 r. przystąpiono do generalnego remontu, wg planu inżyniera cyrkularnego. Prace remontowe objęły sanktuarium (określone jako zrujnowane) i babiniec (z wymianą podmurówki i gontowego poszycia). Opis wizytacyjny z 1845 r. ukazuje nam obiekt jako budowlę trójkopułową, z dwoma ikonostasami oraz chórem muzycznym dostawionym do ściany pd. babińca(?) – “na prawym boku”. W tym czasie wymieniono również gont w kopule nad nawą. W latach 1867-1868 wnętrze cerkwi pokryto polichromią, która do czasów obecnych zachowała się jedynie w babińcu. w latach 1899-1900 przebudowano nawę cerkwi oraz rozszerzono ją o ramiona transeptu. Ustalona w tym czasie kompozycja przestrzenno-bryłowa świątyni przetrwała do obecnych czasów. Do ściany zachodniej babińca dostawiony jest chór muzyczny (konstrukcyjnie niezależny) wsparty na dwóch parach drewnianych słupków z pełną balustradą.
W babińcu zachowała się polichromia patronowa. W kopule „Sąd Ostateczny”, na deskach bariery chóru muzycznego „Król Dawid”. W nawie niekompletny ikonostas (bez carskich wrót i płd. diakońskich drzwi). Na ikonie „Chrzest Chrystusa” sygnatura „Michał Rudkowicz 172?”. Ikony pięćdziesiątnicy wymontowane z ikonostasu i zawieszone na tamburze. W pn. ramieniu transeptu ołtarz św. Mikołaja i ołtarz Narodzenia MB z 1751 r. W pd. ramieniu transeptu ołtarz św. Piotra i Pawła z 1885 r. mal. St. Kopowski, i ołtarz Bogurodzicy – XX wiek. W sanktuarium ołtarz św. Antoniego – ok. poł. XVIII w. (zakupiony na pocz. XIX w. z pokarmelickiego kościoła we Lwowie). Na ścianach cerkwi liczne obrazy olejne na płótnie z 2 poł. XIX w.

Obrazek: Poland Kowalowka – wooden church” autorstwa User:Merlin – Praca własna. Licencja CC BY-SA 3.0 na podstawie Wikimedia Commons