Chroberz, województwo świętokrzyskie: kościół Wniebowzięcia NMP i św. Jana Kantego. W kościele znajdują się nagrobki zachwycające kunsztem, przez znawców są zaliczane do najcenniejszych rzeźb renesansowych w Polsce.

Kościół Wniebowzięcia M.B. i św. Jana Kantego – wzniesiony ok. 1550 z fundacji Stanisława Tarnowskiego kasztelana zawichojskiego, późniejszego wojewody sandomierskiego. Gotycko renesansowy. „Stoi on na wyniosłym wzgórzu, od strony wąwozu umocnionym kilkunastołokciowej wysokości murem. Kościół jest orientowany, a co do cech stylowych – określić go można jako gotycko – renesansowy. Ma czteroprzęsłową nawę i dwuprzęsłowe, wielobocznie zamknięte prezbiterium. „Jest szkarpami wsparty, oszabrowany. Prezbiterium wspiera 6 szkarp, z których pięć jest widocznych, szósta od północy zburzona, skutkiem dostawienia zakrystii”, (zakrystii z przedsionkiem i skarbczykiem na piętrze). Od tej strony wzdłuż nawy dobudowana jest barokowa kaplica św. Jana Kantego, istniejąca od roku 1666, „na kształt bocznej nawy, tak, ze obecnie dach kościoła łączy się z tej strony z dachem pokrywającym wspomniane przybudówki”. Przy nawie od południa dostawiona jest kaplica Matki Boskiej Różańcowej z roku 1899 (taka data widnieje na elewacji) a od zachodu kruchta, prawdopodobnie z przełomu XVIII i XIX stulecia. Sklepienia nawy mają układ sieciowy i wsparte są na fazowanych filarach przyściennych. W prezbiterium sklepienia są krzyżowe, z żebrem jarzmowym; na zwornikach umieszczono herby: Leliwa (Tarnowskiego) i Ciołek (jego żony Barbary z Drzewickich). Kaplica św. Jana Kantego sklepiona jest kolebką z lunetami. Ku nawie „otwierają” ją dwie filarowe arkady.
Na ścianach zewnętrznych prezbiterium, ponad cokołem, zachowały się odcinki gzymsu kapnikowego, przechodzącego na szkarpy. Gzyms wieńczący wsparty jest na dość wydatnych konsolach. Między szkarpami urządzono ogrójec z barokowym krucyfiksem. Okna świątyni są jeszcze ostrołukowe ale portale już okrągłołukowe, późnorenesansowe.
W kościele znajdują się dwa cenne renesansowe nagrobki przypisywane wybitnemu artyście XVI w., Janowi Michałowiczowi z Urzędował Starszy z nich, ks. Zbigniewa Ziółkowskiego (zm. 1553), proboszcza chroberskiego, a na cokole z herbem Korczak skośnie leżącą płytę z płaskorzeźbioną postacią zmarłego i tablicę z napisem w zwieńczeniu. Drugi okazały nagrobek, Stanisława Tarnowskiego (zm. 1568), mieści na cokole inskrypcję, nad którą w tle arkadowej wnęki widać rzeźbioną postać wojewody i kartusz herbowy. Nagrobek wieńczy płaskorzeźba Zmartwychwstania i Anioł dmący w trąbę. Z inskrypcji umieszczonej na nagrobku można się dowiedzieć o licznych podróżach zamożnego fundatora do Macedonii, Arabii, Syrii, Grecji czy Egiptu.

Przy kościele stoi drewniana dzwonnica nakryta gontowym dachem. Jest ona, podobnie jak i kościół, miejscem części akcji „Przygód małego ancykrysta”, powieści współczesnego pisarza, Józefa Mortona, urodzonego w Chrobrzu w 1911 r. (I tu pochowanego w 1994).

Chroberz – wieś na trasie Wiślica – Pińczów. Według tradycji nazwa wsi ma pochodzić od zamku Chroberz, zbudowanego tu przez księcia Bolesława Chrobrego po powrocie z wyprawy kijowskiej. Długosz tak o tym pisze: „…miasteczko ulubione przez niego niedaleko Wiślicy, nad brzegiem Nidy, gdzie zbudował dla siebie zamek i gdzie strudzony sprawami publicznymi odpoczywał, otrzymał o nazwę Chroberz”. We wsi kilka zabytków w tym dwa najważniejsze: kościół z jednym z najświetniejszych renesansowych nagrobków w Polsce oraz pałac Wielopolskich.
Położenie:
Najłatwiej trafić do Chrobrza jadąc z Wiślicy do Pińczowa. Od kilku lat dostępny jest też most przez Nidę, którym do Chrobrza można dojechać z trasy Pińczów – Busko skręcając do Gacek w Bogucicach.

Obrazek: JKruk 20120612 CHROBERZ NAGROBEK STANISLAWA TARNOWSKIEGO IMG 4444” autorstwa Jarosław Roland Kruk – Praca własna. Licencja CC BY-SA 3.0 na podstawie Wikimedia Commons