Kościół św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja – kościół farny położony przy rynku w Kazimierzu Dolnym, wybierz sie na letni koncert posłuchać brzmienia najstarszych organów w Polsce.

O początkach kościoła farnego w Kazimierzu niewiele wiadomo. Pierwsze wzmianki dotyczące parafii pochodzą z lat 1325-1328. Kościół był wówczas znacznie mniejszy, wykonany z kamienia wapiennego. Pierwszy kościół w Kazimierzu powstał w średniowieczu, prawdopodobnie zbudowany jeszcze w stylu romańskim. Parafia istniała w 1325 roku, z tym że nie ma pewności czy w miejscu dzisiejszej fary, czy raczej w rejonie ulicy Senatorskiej. Obecny budynek świątyni pochodzi zasadniczo z XVI wieku. Kościół położony jest na wzgórzu, poniżej ruin zamku, od strony północno-wschodniej kościoła położony jest cmentarz, od strony południowo-zachodniej stok wzgórza spada ku miastu. Warunki terenowe spowodowały odchylenie kościoła, fara nie jest orientowana, absyda prezbiterium skierowana jest w kierunku południowo-wschodnim.
W 1561 roku ogromny pożar miasta zniszczył gotycki kościół. Odbudowa rozpoczęła się w 1586 roku. Postanowiono odbudować gotycki kościół w stylu renesansu. Główne zmiany konstrukcyjne polegały na podwyższeniu ścian i zmniejszeniu dachu oraz przykryciu wnętrza sklepieniem kolebkowym z lunetami. Przebudowano też chór. Położono posadzkę z marmuru czarnego, niebieskawego i różowego. Kościół otynkowano, naśladując okładzinę kamienną. Prace zakończono w 1613 roku.
Smukła gotycka bryła posiadająca renesansową nadbudowę i dekoracje w krótkim czasie stała się wzorem, na którym zaczęto opierać się przy modernizowaniu innych kościołów gotyckich i przy budowie nowych obiektów sakralnych. Kościoły te tworzą na Lubelszczyźnie bardzo liczną grupę. Również spichlerze kazimierskie zawdzięczają swoje piękno ówczesnej farze.

Wnętrze zdobią: rzeźbione głowice pilastrów, bogate sztukaterie sklepień i dekorowany rzeźbiarsko portal do jednej z kaplic. Zewnętrze: skarpy – pilastry na ścianach bocznych nawy, trzystrefowy szczyt frontowy, poziome strefy podzielone pilastrami, szczyt tylny zdobiony ornamentem okuciowym oraz szczyty ujęte wolutami i obeliskami.

Kaplice
Do świątyni przylegają trzy kaplice. Późnorenesansowa Borkowskich i Witowskich ufundowana przez Elżbietę z Borkowskich Kochanowską z Wierzchoniowa, córkę poety Jana Kochanowskiego, budowana w latach 1612-15 (18 ?). Do kaplicy Borkowskich przylega kaplica Wniebowzięcia NMP, zwana także kaplicą Matki Bożej Różańcowej, a od II poł. XVIII w. „Królewską”. Powstała z fundacji sekretarza królewskiego Marka Radzika. Autorstwo kaplicy, konsekrowanej w 1631 roku, wiązane jest z Piotrem Likkelem. Od strony południowej do nawy przylega tzw. kaplica Górskich, pod wezwaniem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy (pierwotnie NMP i Świętych Stanisława Biskupa i Wawrzyńca). Powstała w nawiązaniu do wzorca Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu – w latach 1625-29, najprawdopodobniej przy udziale Jana Wolffa.

W świątyni na szczególną uwagę zasługują wspaniałe organy, należące do najstarszych w Polsce. Oprawa organów została wykonana w 1620 roku w modrzewiowym drewnie, z niezwykłą pieczołowitością, w stylu flamandzkim. przykładem wielkiego kunsztu snycerskiego inspirowanego sztuką flamandzką. Ich budowniczym mógł być Tomasz Gogoliński, Stanislavus Organarius lub, co jest najbardziej prawdopodobnie, Szymon Liliusz – osiadły w Kazimierzu organmistrz pochodzenia włoskiego. Za tą tezą przemawiałyby cechy fakturalne prospektu organowego – duże wieże pedałowe. Poza właściwymi głosami organy zostały wyposażone w rejestr kotłów i dzwonków. Niepowtarzalnego brzmienia instrumentu można posłuchać min. podczas Letnich Wieczorów Muzycznych.

Obrazek: Church, Kazimierz Dolny” autorstwa Cancre – Praca własna. Licencja GFDL na podstawie Wikimedia Commons