Płyta wiślicka. Unikatowy w skali światowej zabytek sztuki romańskiej.

Płyta wiślicka lub płyta orantów – posadzka o wymiarach 4,1 × 2,5 metra z lat około 1175-1177 z rytymi przedstawieniami figuralnymi, odkryta w 1959 w krypcie zburzonego kościoła z XII wieku, na którego miejscu stoi obecnie gotycka kolegiata w Wiślicy. Płyta orantów wykonana jest z jastrychu (gipsowej masy, twardniejącej po wylaniu) ciekawą techniką – w zastygającym gipsie żłobiono rowki, które później wypełniano masą gipsowo-węglową. Dzięki temu ten bezcenny zabytek sztuki romańskiej zachował się do naszych czasów. Płyta umieszczona była w środkowej nawie krypty, pod dwoma przęsłami sklepienia do dzisiaj zachowały się trzy bazy kolumn. Składa się z dwóch pól z przedstawieniami figuralnymi oraz bordiury, która oddziela pola i otacza całość. W lewym pasie bordiury znajdują się wyobrażenia lwa, centaura, smoka i bazyliszka, w górnym, u stóp ołtarza – dwa lwy przy drzewie życia ( najprawdopodobniej symbolizują grzechy wymieniane w mszalnym tekście liturgicznym tzw. Spowiedzi Powszechnej). Zachowało się wiele detali architektonicznych, z motywami roślinnymi i zwierzęcymi. Na posadzce krypty – tzw. „płycie orantów”, na obramionej ornamentem roślinnym płycie widnieją postacie modlących się ludzi – wśród nich najprawdopodobniej fundator kościoła. W górnym polu, które znajdowało się bliżej ołtarza, ukazana jest osoba duchowna która stoi między mężczyzną z brodą i chłopcem. W dolnym można zobaczyć mężczyznę z brodą pomiędzy kobietą w czepcu i młodzieńcem. Wszystkie postacie mają głowy podniesione do góry oraz uniesione ręce w geście modlitewnym – są interpretowane jako oranci (adoranci). Nad postaciami z górnego pola zachował się fragment łacińskiego napisu: Hi conculcari querunt ut in astra levari possint et pariter ve… (Ci chcą być podeptani, aby mogli być wzniesieni do gwiazd i zarówno…). Niestety archeolodzy mają problem z identyfikacją osób widniejących na płycie, mogą tylko przypuszczać kto mógł być fundatorem, i tu są zdania podzielone. Za fundatora uznaje się Kazimierza Sprawiedliwego, którego identyfikuje się z brodatym mężczyzną z dolnego pola(obok widnieje postać żony Heleny i syna Bolesława).Istnieje także hipoteza, że brodatym mężczyzną z dolnego pola (i fundatorem zarazem) jest Bolesław Kędzierzawy z żoną i synem Leszkiem.

Bazylika jest otwarta codziennie od świtu do zmierzchu zaś podziemia Bazyliki (Płyta Orantów, posadzka typu wawelskiego)-od wtorku do niedzieli w następujących godzinach:
10.00 – 18.00 (od 1-go kwietnia do 31-go października);
8.30 – 16.30 (od 1-go listopada do 31-go marca).

www.wislica.com

Wejście do pawilonu (św. Mikołaj, hipotetyczna Misa Chrzcielna), podziemia Bazyliki (Płyta Orantów, posadzka typu wawelskiego) oraz do Domu Długosza (sala z polichromiami) możliwe jest od wtorku do niedzieli w następujących godzinach:
10.00 – 18.00 (od 1-go kwietnia do 31-go października);
8.30 – 16.30 (od 1-go listopada do 31-go marca).

Obrazek: Felis domestica – Praca własna. Licencja CC BY-SA 3.0 na podstawie Wikimedia Commons.