Sól w rejonie Bochni pochodzi z morza, które znajdowało się na tym terenie 20 milionów lat temu. Ówczesny gorący klimat sprawił, że woda z morza wyparowała. Pozostała gęsta masa solna w trakcie dalszych ruchów górotwórczych została przysypana warstwami ziemi, przemieszana z nimi i ułożona pionowo wąskimi warstwami. Przez kolejne miliony lat pod ciśnieniem wytworzyła się sól kamienna. Ludzie zamieszkujący te tereny już 5 tysięcy lat temu pozyskiwali sól z licznych słonych źródeł wypływających na powierzchni.
Kopalnia jest najstarszym na ziemiach polskich miejscem wydobycia soli kamiennej, pokłady odkryto tu w połowie XIII wieku, kilkadziesiąt lat wcześniej niż w pobliskiej Wieliczce. Powstające w tym samym czasie miasto to doskonały przykład średniowiecznego miasta górniczego. Od końca XIII wieku żupa bocheńska tworzyła wraz z Wieliczką niezwykle prężnie działające przedsiębiorstwo, największe w dawnej Rzeczypospolitej, a drugie w Europie, pod nazwą Krakowskie Żupy Solne. Przez blisko 500 lat przynosiło ono znaczne dochody zasilające skarb królewski.
Na głębokości 220 metrów znajduje się jedna z najciekawszych podziemnych tras turystycznych, można pokonać zjazd 140-metrową pochylnią, służącą kiedyś do transportu soli czy popłynąć łodzią w zalanej solanką komorze na głębokości 230 metrów. Z końca XVII wieku pochodzi największa komora kopalni – komora Ważyn. Jest to ogromne wnętrze (długość 255 m, wysokość ponad 7 m, szerokość do 15 m), pozbawione przypór. Naturalny, pasiasty wzór stropu i ociosów utworzony jest przez warstwy soli i anhydrytów. W komorze panuje stała temperatura (14-16 stopni), duża wilgotność, a powietrze nasycone jest mikroelementami. Ze względu na swoje właściwości lecznicze wykorzystywana jest jako uzdrowisko.
W kopalni dostępna jest dla turystów jedyna na świecie Podziemna Ekspozycja Multimedialna. Zwiedzanie ma charakter podróży w czasie. Wycieczka po kopalni ma charakter podróży w czasie, rozpoczynającej się w epoce Bolesława Wstydliwego i księżnej Kingi. W opowiadaniu o historii przewodnikowi pomagają polscy królowie, żupnicy genueńscy a nawet duch cystersa – mnicha, z którego zakonem wiąże się początek kopalni w Bochni. Na trasie przygotowano słuchowiska przestrzenne, animacje, interaktywne prezentacje oraz gry tematyczne.
Najcenniejsze zabytki bocheńskiej saliny, można zobaczyć spacerując podziemną trasą turystyczną. Oprócz wędrówki solnymi podziemiami możecie tu, pod ziemią, pograć w piłkę na specjalnym boisku, zjechać po 140-metrowej zjeżdżalni i zjeść coś smacznego w tutejszej restauracji. Ale żeby dotrzeć aż tu trzeba, podążając za przewodnikiem: pokonać 304 śliskie i strome schodki. Po blisko ośmiu wiekach eksploatacji kopalnia jest najstarszym, nieprzerwanie działającym zakładem przemysłowym w Europie. Przypomina rozległe podziemne miasto pełne tajemniczych i niepowtarzalnych miejsc. Na trasie turystycznej można zobaczyć: zabytkowe kaplice, unikalne komory solne, oryginalne narzędzia i urządzenia górnicze.
Pośród wielu zabytkowych urządzeń kopalni funkcjonuje sprawny i okazjonalnie uruchamiany mechanizm napędowy wind w szybach poruszany pracą silnika parowego. Jest to unikatowy w Europie czynny zabytek techniki. 6 października 2000 roku obiekt został wpisany na listę Pomników historii
Oficjalna strona Kopalni Soli w Bochni www.kopalnia-bochnia.pl
Obrazek: Andrzej O [CC-BY-SA-3.0-pl (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/pl/deed.en)], via Wikimedia Commons