Szumy nad Tanwią. Szlak Szumów w Gminie Susiec na Roztoczu Środkowym.

Małe, malownicze wodospady wodospady zwane są lokalnie szumami, szypotami, sopotami lub porohami. Ich historia sięga trzeciorzędu. Wtedy to nastąpiło wydźwigniecie wyżynnego obszaru Roztocza, przy jednoczesnym opadnięciu Kotliny Sandomierskiej. Na granicy obu krain powstała linia spękań tektonicznych w postaci skalnych uskoków.
Gmina Susiec położona jest na wyżynnym terenie Roztocza Środkowego. Ze względu na dużą ilość szlaków turystycznych. Występują tu zarówno ogromne kompleksy leśne Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej jak również licznie rozsiane wydmy, jary i wąwozy o stromych zboczach. W dolinach rzek, zagłębieniach terenu są liczne torfowiska oraz bagna, porośnięte trawą i olszyną. Ze względu na duże różnice wysokości rzeki mają charakter górski. Płyną wartko wąskimi i głębokimi dolinami. Urozmaicają je przepiękne i urocze progi skalne tworzące wodospady nazywane pospolicie szumami. Ulubioną atrakcją, polecaną bez względu na porę roku jest tu piesza wycieczka niebieskim szlakiem „Szumów”. Jest to okrężny szlak o długości 17 km biorący swój początek w Suścu na stacji PKP i tam kończący swój bieg. Prowadzi leśnym traktem niebieskimi oznaczeniami wzdłuż rzek Jeleń i Tanew. Za szkołą skręcamy w lewo w las, aż do Rzeki Jeleń. Idąc z biegiem rzeki dochodzimy do Wodospadu na Jeleniu o wysokości 1,5m (0,5 godz.). Trzymając się niebieskich oznaczeń poruszamy się cienistym szlakiem wzdłuż brzegu rzeki. Po 45min. skręcamy w prawo schodząc stromym zboczem do wąwozu pełnego powalonych drzew i paproci.
Dalej odchodzimy od rzeki i napotykamy czarny szlak, który razem z niebieskim prowadzą nas do naturalnie ufortyfikowanego wzgórza zwanego Kościółkiem lub Zamczyskiem Gołdapa 246m n.p.m. (opowiada o nim legenda o nadobnej Tanewie i rycerzu Gołdapie) (1,5 godz.). Przechodzimy po kładkach nad rozlewiskiem utworzonym przez bobry, wychodzimy na łąkę, dalej przez mostek na Rzece Tanew. Zaraz za rzeką można znaleźć miejsce gdzie Jeleń wpada do Tanwi. Szlak prowadzi pod górę po piaszczystej drodze obok pięknego zbocza ścisłego rezerwatu.
Po wyjściu na górę skręcamy w lewo na wschód szukając oznaczeń szlaku niebieskiego (nie idziemy już szlakiem czarnym, który odchodzi na zachód). Po około 2 godz. od wyjścia z Suśca usłyszymy z daleka szum wody i docieramy nareszcie do centralnego miejsca rezerwatu „Nad Tanwią”. Na zakolu Tanwi w miejscowości Rebizanty na odcinku 400 m znajduje się aż 24 wodospady. Charakteryzują się regularnym położeniem, przeważnie wzdłuż prostych linii poprzecznie do brzegu rzeki a od dźwięku spadającej wody nazywają je także „szumami”.
Najpiękniejsze fragmenty dolin potoku Jeleń i rzeki Tanew wraz z seriami małych wodospadów (na zakolu Tanwi w miejscowości Rebizanty na odcinku 400 m znajduje się 24 progi zwane „szumami”) chronione są w rezerwacie „Nad Tanwią”. Rezerwat położony jest na wysokości ok. 235 m, a najwyższe wzniesienie – Kościółek(zwane też Zamczyskiem) osiąga 246m n.p.m.

Obrazwk: Jeleń1” autorstwa ŁukaszWu – Praca własna. Licencja CC BY 3.0 na podstawie Wikimedia Commons