Wystawa jednodniowa – 13.09.2014 – Rękopisu Kazań Świętokrzyskich z I. poł. XIV w. ze Zbiorów Biblioteki Narodowej w Warszawie.

W sobotę (13.09.2014 w zakrystii bazyliki na Świętym Krzyżu) można będzie obejrzeć „Kazania świętokrzyskie” (polskie średniowieczne kazania) uznawane są za najdawniejszy zabytek polskiej prozy religijnej. Spisano je najprawdopodobniej w drugiej połowie XIV w. Odnalazł je Aleksander Brückner w 1890 roku.
Tekst Kazań świętokrzyskich został pocięty na paski i włączony do oprawy kodeksu zawierającego łaciński tekst Dziejów Apostolskich i Apokalipsy (poprzez podklejenie nimi wzmacniających oprawę sznurków). Była to popularna wówczas metoda konserwacji – pergamin był materiałem trwałym i kosztownym, a więc oszczędzanym i maksymalnie wykorzystywanym. Często więc używano niepotrzebnych tekstów, aby wzmacniać egzemplarze cenniejsze. Cenny tekst znajdował się w zbiorach biblioteki klasztoru Benedyktynów na Łysej Górze w Górach Świętokrzyskich. Stąd nazwa „Kazania Świętokrzyskie”. Zachowane paski pergaminowe zawierają: całość Kazania na dzień św. Katarzyny (25 listopada) i urywki Kazania na dzień świętego Michała (29 września), Kazania na dzień św. Mikołaja (6 grudnia), Kazania na dzień Bożego Narodzenia (24 grudnia), Kazania na święto Trzech Króli (6 stycznia) oraz Kazania na dzień Oczyszczenia Najświętszej Marii Panny (2 lutego). Każdemu ze świąt przyporządkowane jest w kazaniach zagadnienie teologiczne – Kazanie na dzień św. Michała zawiera rozważania o angelologii (w tym omówienie funkcji spełnianych przez anioły), Kazanie na dzień św. Katarzyny skonstruowane jest wokół kontrastu pomiędzy grzechem a świętością (omawia cztery grupy grzeszników: siedzących, leżących, śpiących i umarłych, oraz zestawia je z odpowiednimi fragmentami z żywota świętej), Boże Narodzenie dostarcza pretekstu do rozważań o Wcieleniu Pańskim, a dzień Trzech Króli – o Epifanii (przedstawienie trzech magów jako symboli działań człowieka wobec Boga oraz zestawienie trzech królów ziemskich z Jezusem, królem wiecznym). Pismo Kazań Świętokrzyskich jest napisane przez jedną osobę, pochyłym pismem bardzo starannym, w typowym stylu miskuly gotyckiej z XIV w . Literatura średniowieczna to literatura mówiona, śpiewana – spisywana była dopiero później. Kultura średniowiecza obejmowała elity, ponieważ tych, którzy potrafili w tych czasach pisać i czytać było niewielu (głównie duchowieństwo, nawet nie zawsze monarchowie, władcy, szlachta, rycerze).

„Kazania Świętokrzyskie” eksponowane będą w szklanej kapsule wykonanej z pancernego szkła. Temperatura wewnątrz kapsuły to 18 stopni Celcjusza, niewielka wilgotność oraz stałe oświetlenie mają uchronić przed działaniem światła i wilgoci liczącą blisko 8 wieków minuskułę (odmiana pisma gotyckiego). Kapsuła jest zamknięta w specjalnej skrzyni, opatrzona nadajnikiem GPS, podróżuje strzeżonym konwojem z własną ochroną.